Wpływ rozwodu na los mieszkania

Uregulowanie sprawy mieszkaniowej rozwiedzionych małżonków można rozstrzygnąć w wyroku rozwodowym, w postępowaniu sądowym po rozwodzie lub w drodze pozasądowej ( np. umowa o podział, jeżeli małżonkowie zajmują zgodne stanowisko, co do sposobu jego podziału).  W wyroku rozwodowym Sąd rozstrzyga o wspólnym mieszkaniu  małżonków, o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania  ( tj. do chwili uzyskania przez każdego z małżonków oddzielnego mieszkania) rozwiedzionych małżonków.

Rozstrzygnięcie o sposobie korzystania przez małżonków ze wspólnego mieszkania  może nastąpić w postaci przyznania każdemu z rozwiedzionych małżonków do wyłącznego korzystania określonej części tego mieszkania ( w wyroku określa się pomieszczenia wspólnego korzystania np. z kuchni czy też łazienki ). Orzeczenie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania może nastąpić nawet, jeżeli mieszkanie należy do majątku osobistego tylko jednego z nich. Trzeba jednak podkreślić, iż w tym przypadku Sąd rozwodowy rozstrzyga o czasowym miejscu zamieszkiwania po rozwodzie,  a jego zamierzeniem jest w szczególności ochrona praw bytowych obojga małżonków.

Na zgodny wniosek małżonków Sąd może w wyroku rozwodowym orzec także  fizyczny podział mieszkania  na dwa odrębne mieszkania, czy też przyznanie mieszkania jednemu z nich, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe ( art. 58 § 2 Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy).

W przypadku, jeśli jeden z małżonków swym rażąco nagannym zachowaniem i  postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, Sąd może nakazać jego eksmisję na wniosek drugiego małżonka. W tym wypadku chodzi o okoliczności wyjątkowe np. wówczas, gdy przeciwko temu małżonkowi toczyła się sprawa karna za znęcanie psychiczne i fizyczne nad rodziną.

Należy zaznaczyć, że Sąd orzekając o wspólnym mieszkaniu byłych małżonków, bierze pod uwagę przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jedynie w drodze wyjątku może zdarzyć się inna sytuacja, lecz musi być ona wyjątkowa i zostać uzasadniona szczególnymi okolicznościami.

Należy dodać, iż małżonkowie, którzy zajmują spółdzielcze mieszkanie lokatorskie, po ustaniu małżeństwa powinni w ciągu roku zawiadomić spółdzielnię, komu z nich przypada lokatorskie prawo do lokalu.

W kwestii podziału mieszkania własnościowego po rozwodzie, małżonkowie rozstrzygają sami o sposobie jego podziału, ponieważ przepisy nie ograniczają ich żadnymi terminami, w których powinni oni tego dokonać. Jeżeli  w sprawie rozwodowej małżonkowie nie dokonają podziału wspólnego majątku, w tym i wspólnego mieszkania, wówczas będą mogli oni tego dokonać w terminie późniejszym przed Sądem Rejonowym.  W takim przypadku byli małżonkowie będą mogli wystąpić z wnioskiem do sądu w przedmiocie podziału majątku.